Blijkt een zzp’er toch een werknemer te zijn? Dit zijn de juridische gevolgen.

In de rechtspraak en de politiek wordt veel aandacht besteed aan de vraag wanneer een overeenkomst van opdracht eigenlijk als arbeidsovereenkomst moet worden aangemerkt. Zo heeft het Hof Amsterdam recentelijk geoordeeld dat Deliveroo-bezorgers geen zzp’ers zijn maar werknemers. De Hoge Raad heeft dat oordeel in stand gelaten. De regering heeft aangekondigd dat de wettelijke definitie van de arbeidsovereenkomst zal worden verduidelijkt en dat de belastingdienst vanaf 2025 beter zal handhaven op schijnzelfstandigheid.  

Gelet op deze ontwikkelingen is het goed om stil te staan bij de vraag wat de gevolgen zijn als een opdrachtnemer (zzp’er) een werknemer blijkt te zijn.

Omwille van de leesbaarheid spreek ik in deze blog van de zzp’er, hoewel de zzp’er uiteraard na een herbeoordeling dient te worden aangemerkt als werknemer.

Loon 

Het kan voorkomen dat de zzp’er een loonvordering instelt, omdat aan hem als werknemer een hoger salaris toekomt dan het honorarium dat hij heeft ontvangen als zzp’er. Werknemers hebben namelijk niet alleen recht op het wettelijk minimumloon, maar ook op het salaris dat aan hen toekomt op grond van een eventueel geldende cao, inclusief eventuele overwerkvergoedingen en onregelmatigheidstoeslagen. Het ontvangen zzp-honorarium zou in dat geval kunnen worden verrekend met de loonvordering. Het meerdere kan de zzp’er vorderen over een periode van vijf jaar. Over dit loon kan de zzp’er naast de wettelijke rente ook de wettelijke verhoging vorderen, ter hoogte van (maximaal) 50% van dit loon. 

Vakantie 

Daarnaast zou de zzp’er een vordering kunnen instellen voor de misgelopen vakantiedagen en vakantiebijslag waar hij recht op heeft als werknemer. Het recht op vakantiedagen bedraagt minimaal twintig vakantiedagen per jaar bij een voltijdse werkweek, wat neerkomt op één vakantie-uur per dertien gewerkte uren. De vordering tot toekenning van de vakantiedagen verjaart vijf jaar na het jaar waarin het recht op vakantie is opgebouwd. Normaal gesproken vervallen de wettelijke vakantiedagen zes maanden na het jaar waarin ze zijn opgebouwd, maar dat is in dit geval waarschijnlijk niet aan de orde, omdat de opdrachtgever/werkgever de zzp’er niet in staat zal hebben gesteld zijn vakantiedagen op te nemen. 

Ketenregeling en ontslagrecht 

Indien een zzp’er wordt aangemerkt als een werknemer, bestaat de kans dat al zijn opvolgende opdrachtovereenkomsten worden aangemerkt als tijdelijke arbeidsovereenkomsten. Op grond van de ketenregeling kan dan mogelijk een overeenkomst voor onbepaalde tijd zijn ontstaan.

Als sprake is van een arbeidsovereenkomst geniet een zzp’er bovendien ontslagbescherming. Een overeenkomst van opdracht kan vrij eenvoudig worden opgezegd, maar een arbeidsovereenkomst kan niet zomaar eenzijdig worden beëindigd. Dan moet eerst de gang naar het UWV of de kantonrechter worden gemaakt.  Daarnaast heeft een ontslagen werknemer (meestal) recht op een transitievergoeding. Een ontslagen ZZP’er kan dus mogelijk een beroep doen op de nietigheid van het ontslag, loon vorderen of een transitievergoeding claimen.

Ziekte 

In tegenstelling tot zzp’ers, hebben werknemers tijdens ziekte recht op twee jaar loondoorbetaling. Daarnaast mogen werknemers gedurende die tijd in beginsel niet ontslagen worden en heeft de werkgever re-integratieverplichtingen. Een zieke, ontslagen zzp’er kan dus loondoorbetaling en wedertewerkstelling vorderen. Daarnaast kan de zzp’er verlangen dat de opdrachtgever/werkgever haar re-integratieverplichtingen nakomt. 

Pensioen 

Verder riskeert de opdrachtgever/werkgever een vordering van een bedrijfstakpensioenfonds. De opdrachtgever/werkgever kan namelijk gehouden zijn voor de zzp’er de pensioenpremie te betalen, indien de werkgever valt onder de verplichtstelling van deelname aan een bedrijfstakpensioenfonds of als de werkgever aan de (andere) werknemers een pensioentoezegging heeft gedaan. Voor de vordering van een bedrijfstakpensioenfonds geldt een verjaringstermijn van vijf jaar.   

Belastingen en sociale zekerheidspremies 

Als een zzp'er wordt gekwalificeerd als werknemer, kan dit ten slotte betekenen dat de opdrachtgever/werkgever verplicht is om bepaalde belastingen en socialezekerheidspremies af te dragen, zoals voor de ziektekostenverzekering en werkloosheidsuitkeringen. 

Hoe nu verder? 

Kortom: een juiste kwalificatie van de arbeidsrelatie is van belang om onaangename verrassingen te voorkomen. Indien u twijfelt of een arbeidsrelatie dient te worden aangemerkt als arbeidsovereenkomst of overeenkomst van opdracht, denken onze advocaten  graag met u mee. In ieder geval is het verstandig om niet voor een lange periode een overeenkomst van opdracht aan te gaan. Op deze manier beperkt u de risico’s. Ten slotte raden wij aan om overeen te komen welke financiële risico's – zoals de fiscale risico’s of de risico’s bij een niet cao-conform honorarium - bij eventuele herkwalificatie voor wiens rekening komen. Ook hierbij helpen wij u graag. 

Voor een uitgebreidere uiteenzetting van de gevolgen als een zzp’er een werknemer blijkt te zijn, verwijs ik naar het artikel E. Verhulp, ‘Werknemer met terugwerkende kracht? Over de vorderingen van de geherkwalificeerde zzp’er’, TRA 2023/51.