Bezorgen voor Deliveroo: als zelfstandige of als werknemer?

Een maaltijdbezorger van Deliveroo vroeg aan de rechter om te oordelen dat hij zijn werk niet als kleine zelfstandige, maar als werknemer deed. In de krant heeft u vast al gelezen dat dit voor de bezorger - Sytze - niet goed uitpakte. Een analyse van het vonnis van de kantonrechter in Amsterdam van 23 juli 2018.

Context

Een werknemer heeft een andere juridische status dan een zzp-er. Ben je in loondienst, dan kun je makkelijker werk en salaris claimen en soms ook ontslagbescherming, terwijl je bovendien, als de overeenkomst eindigt, een beroep kunt doen op een uitkering. Ben je zzp-er, dan moet je je eigen broek ophouden. Je werkt alleen als er werk wordt aangeboden en als het werk ophoudt krijg je – in de regel – geen uitkering. Daartegenover staat dat de beloning vaak hoger is omdat er minder afdrachten gedaan hoeven te worden en je als kleine zelfstandige diverse fiscale aftrekposten hebt.

Feiten

Deliveroo is vanaf 2015 actief op de Nederlandse markt. Aangesloten restaurants kunnen hun maaltijden bij klanten laten bezorgen door bezorgers die Deliveroo “bemiddelt” met behulp van een app. De bezorger die wil werken logt in en krijgt wel of niet aanbod van werk dat hij vervolgens wel of niet gaat doen. Doet hij het niet, dan gaat het aanbod naar een andere bezorger. Een algoritme bepaalt wie welk aanbod krijgt.

Deliveroo werkte aanvankelijk met arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd (vaak contracten voor een heel gering aantal uren, omdat de meeste bezorgers studenten zijn en het werk doen als bijverdienste). In november 2017 meldde Deliveroo per mail aan alle bezorgers dat ze overging op het zzp-model. Lopende contracten zouden worden uitgediend, maar nieuwe arbeidscontracten zouden niet meer worden aangeboden. Sytze werkte toen al meer dan een jaar voor Deliveroo. Zijn contract zou een paar maanden later aflopen. Hij antwoordde op de mail dat hij zzp-er wilde worden en vroeg wat hij daarvoor moest doen. Deliveroo bood hem een zzp-overeenkomst aan en Sytze schreef zich in bij de Kamer van Koophandel en vroeg een BTW-nummer aan. In het contract stond dat geen sprake was van een arbeidsovereenkomst, dat geen recht bestond op werk maar ook geen plicht tot werken, dat de medewerker zich kon laten vervangen door iemand die aan de Deliveroo-eisen voldeed en dat hij zich aan veiligheidsvoorschriften moest houden.

Voor Sytze veranderde er niet zoveel. Hij kon nog steeds werken op de tijden dat hij wilde. Maar toen het contract gesloten was, ging hij toch twijfelen. Via crowdfunding en met hulp van de vakbond en de PvdA startte hij een procedure. Zijn beweegreden volgens het AD: “wat als ik een ongeluk krijg en arbeidsongeschikt wordt? Ook bouw ik geen pensioen op.”

De argumenten

Op 23 juli 2018 deed de kantonrechter te Amsterdam uitspraak (ECLI:NL:RBAMS:2018:5183). Sytze had aangevoerd: dat er niks veranderd was, dat Deliveroo zich als een werkgever gedroeg en instructies gaf, hij in Deliveroo-kleding zijn werkzaamheden deed en dat hij zich in de praktijk nooit liet vervangen door een ander vanwege het feit dat een vervanger al moest zijn goedgekeurd door Deliveroo. Ook beriep Sytze zich op het rechtsvermoeden (een relatie wordt vermoed een arbeidsovereenkomst te zijn als drie maanden lang meer dan 20 uur per maand wordt gewerkt) en op het feit dat het algoritme in de app inhoudt dat bezorgers die veel en goed werken, eerder of makkelijker werk aangeboden krijgen dan anderen. Verder noemde hij dat hij, wilde hij zijn werk behouden, wel zzp-er moest worden omdat duidelijk was dat zijn arbeidsovereenkomst in elk geval niet zou worden verlengd.

Deliveroo verweerde zich en wees erop dat Sytze niet als zzp-er aan de slag hoefde te gaan, maar dat hij daar zelf om gevraagd had. Hij had zich ook zelf bij de Kamer van Koophandel ingeschreven. Hij mocht zich laten vervangen en hij mocht opdrachten weigeren. Dat was anders dan toen hij nog in loondienst was, want toen zou na drie weigeringen ontslag op staande voet zijn gevolgd. Sytze heeft na aanvang van zijn zzp-schap ook daadwerkelijk veelvuldig opdrachten geweigerd. Dat hij gedurende drie maanden meer dan 20 uur per maand had gewerkt was wel juist, maar dat was nog niet het geval toen hij de dagvaarding uitbracht. In de maanden daarvoor had hij juist relatief weinig gewerkt en zich vaak afgemeld.

De uitspraak

De kantonrechter komt tot de conclusie dat uit niets blijkt dat Sytze niet eigener beweging (en nog vóór afloop van zijn contract voor bepaalde tijd) gekozen heeft voor het zzp-model en dat hij daarvoor zelf de uitvoeringshandelingen heeft verricht. Ik denk dat Sytze daarvan zal zeggen dat hij geen keuze had omdat zijn arbeidscontract sowieso niet verlengd zou worden. Het was dus een keuze tussen geen werk of werken als zzp-er. Verder wijst de kantonrechter erop dat de tekst van de overeenkomst duidelijk is en dat partijen ook werkelijk hebben gehandeld conform die tekst (dat was dus geen papieren tijger). In de maanden voordat Sytze de dagvaarding uitbracht heeft hij meer dan de helft van de orders geweigerd. De app en het logaritme impliceren niet een gezags- of een afhankelijkheidsrela-tie. De chatfunctie van de app is eerder bedoeld om bezorgers in staat te stellen onderling contact te hebben en niet zozeer om instructies te krijgen van Deliveroo. Zij mag bovendien eisen stellen aan een vervanger van de bezorger. Dat Sytze kleding van Deliveroo gebruikte was omdat hij die had mogen houden na beëindiging van de arbeidsovereenkomst. Verplicht was het gebruik van die kleding niet en de meeste bezorgers dragen die ook niet. Ook de omstandigheid dat Deliveroo alle administratieve zaken voor haar rekening neemt en zelfs de factuur genereert die de medewerker aan Deliveroo stuurt voor het werk, maakt dit niet anders. Maar de kantonrechter vindt vooral bepalend dat de bezorger zelf kan beslissen of hij zich aanmeldt voor werk, terwijl hij op die aanmelding ook weer eenvoudig kan terugkomen; dat impliceert – in vergelijking met een gewone arbeidsovereenkomst – een grote mate van vrijblijvendheid. Dat de regels van het arbeidsrecht geen rekening houden met deze relatieve nieuwe platformeconomie en de daaruit voortkomende arbeidsverhoudingen impliceert volgens de kantonrechter nog niet dat in de onderhavige kwestie “dus” sprake is van onaanvaardbare resultaten die nopen tot ingrijpen.

En nu?

Ik ben erg benieuwd of Sytze tegen dit oordeel nog zal opkomen. Dat hij door de vakbond, de PvdA en geldschieters is geholpen deze procedure te financieren, doet me vermoeden dat er misschien nog wel een vervolg komt. Maar of het kansrijk is? Het vonnis is goed gemotiveerd en in lijn met de eerdere uitspraken in de zaken van de pakketbezorgers tegen PostNL (zie mijn eerdere blogs daarover), dus dan moet Sytze wel met goede argumenten komen.

Deze blog is ook gepubliceerd op HRbase.