Verplichte scholing voor rekening van de werkgever. Is een studiekostenbeding geldig?

Per 1 augustus 2022 zullen werkgevers verplichte opleidingen kosteloos aan werknemers moeten aanbieden. Ook moet de opleidingstijd als arbeidstijd worden beschouwd en moet de scholing, indien mogelijk, plaatsvinden tijdens werkuren. Deze regels vloeien voort uit een Europese Richtlijn en moeten uiterlijk 1 augustus 2022 omgezet zijn in Nederlandse wetgeving. Er ligt een wetsvoorstel dat naar verwachting zal worden aangenomen.

Verplichte scholing

Vanaf 1 augustus 2022 dienen verplichte opleidingen voor werknemers dus kosteloos te zijn. Dit doet de vraag rijzen wanneer een opleiding ‘verplicht’ is. De wetgever heeft in het wetsvoorstel uiteengezet dat dit het geval is als uit het nationaal recht, het EU-recht, een CAO of een rechtspositieregeling voortvloeit dat de werkgever verplicht is deze opleiding aan zijn werknemers aan te bieden.

Werkgevers zijn bijvoorbeeld op grond van 7:611a BW verplicht werknemers in staat te stellen scholing te volgen die noodzakelijk is voor de uitoefening van de functie. Ook is de werkgever op grond van dit artikel verplicht, voor zover dat redelijkerwijs mogelijk is, scholing aan te bieden die ziet op het voortzetten van de arbeidsovereenkomst mocht de functie van de werknemer komen te vervallen. Ook deze scholing is dus ‘verplicht’ in de zin van het wetsvoorstel en moet dus kosteloos worden aangeboden. Hetzelfde zal waarschijnlijk gelden voor re-integratie van een arbeidsongeschikte werknemer in andere passende arbeid waarvoor scholing noodzakelijk is.

Hoe zit het dan met beroepsopleidingen of opleidingen die werknemers verplicht moeten volgen voor het verkrijgen, behouden of vernieuwen van een beroepskwalificatie? Deze opleidingen vallen niet automatisch onder de nieuwe wet. Dat is alleen het geval als in de regeling is bepaald dat de werkgever verplicht is deze opleiding aan te bieden, maar dat zal niet altijd het geval zijn of het zal niet altijd duidelijk zijn. In de literatuur is opgemerkt dat dit tot onduidelijkheid leidt. Misschien wordt dit nog verhelderd door de wetgever.

Studiekostenbeding

Als een opleiding verplicht is, komen de kosten dus voor rekening van de werkgever. Om te voorkomen dat de werkgever de rekening alsnog door kan schuiven naar de werknemer, wordt in de wet geregeld dat studiekostenbedingen voor dergelijke opleidingskosten nietig zijn. Het maakt daarbij niet uit of de opleiding met een goed of slecht gevolg is afgelegd of dat de werknemer binnen een termijn de arbeidsovereenkomst of opleiding beëindigt.

Deze regels zullen (per 1 augustus 2022) gelden voor zowel bestaande overeenkomsten als voor overeenkomsten die worden gesloten na inwerkingtreding van de wet. Het voorgestelde wetsartikel heeft dus directe werking.

Uiteraard blijf het mogelijk om rechtsgeldig studiekostenbedingen overeen te komen als het gaat om een niet-verplichte scholing en voldaan is aan de andere criteria uit de rechtspraak.