Passende beoordeling voor koeien in de wei
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (“de Afdeling”) houdt voet bij stuk: het beweiden van vee kan vergunningplichtig zijn. In haar uitspraak van 29 mei 2019, ECLI:NL:RVS:2019:1604, heeft de Afdeling dit ook al overwogen. Dit leidde tot veel kritiek, waarop de provincies samen met de Minister besloten om het beweiden van vee niet vergunningplichtig te beschouwen. Het weiden van vee is volgens de provincies geen op zichzelf staande activiteit, maar hoort bij het houden van vee, waarvoor de boer al een vergunning moet hebben (zie Emiel Hakkenes, Koe kan zonder vergunning de wei in, denken provincies, Trouw 21 april 2020). Dit was in overeenstemming met het advies van de commissie Remkes. De Afdeling ziet dit (nog steeds) anders.
De Afdeling deed op 9 september 2020 uitspraak, ECLI:NL:RVS:2020:2170, inzake het bestemmingsplan “Buitengebied Rucphen 2012, 3e herziening”, zoals dat was vastgesteld op 16 december 2015. Het ging om een langlopende procedure waarbij de gemeenteraad van Rucphen nu in de derde ronde bij de Afdeling was beland. Toch houden onderdelen van het bestemmingsplan ook nu weer geen stand.
Onweersproken is gesteld dat het weiden van vee significante gevolgen kan hebben voor Natura 2000-gebieden en dat in het plangebied melkveehouderijen zijn gevestigd. De Afdeling begint met de overweging dat als een bestemmingsplan voorziet in de (nieuw)vestiging of uitbreiding van een melkveehouderij, waarvan het weiden onderdeel uitmaakt van de bedrijfsvoering, de gevolgen van het weiden van vee op Natura 2000-gebieden bij de vaststelling moeten worden beoordeeld.
Het bestemmingsplan voorziet in de mogelijkheid om een melkveehouderij waarvan het weiden van vee geen onderdeel uitmaakt van de bedrijfsvoering, om te schakelen naar een melkveehouderij waarbij wel wordt beweid. Daarnaast wordt beoogd om de bedrijfssituaties waarvoor een natuurvergunning was verleend, planologisch in te passen. Voor zover wordt verwezen naar natuurvergunningen voor melkveehouderijen, waarin vee wordt gehouden in een stalsysteem dat ook weiden van vee impliceert, is niet uitgesloten dat het plan in dat geval een uitbreiding van melkveehouderijen mogelijk maakt, waarin het weiden van vee plaatsvindt, aldus de Afdeling.
De Afdeling overweegt dat nu het plan voorziet in vestigings- of uitbreidingsmogelijkheden van melkveehouderijen, inclusief beweiding, de raad de gevolgen daarvan voor Natura 2000-gebieden had moeten beoordelen. Voor zover het plan voorziet in de opneming van al verleende natuurvergunningen, geldt dat er een uitzondering is op de verplichting een passende beoordeling op te stellen, als er al een passende beoordeling is gemaakt bij verlening van de natuurvergunning. Lange tijd is ervan uitgegaan dat het weiden van vee niet vergunningplichtig is. Door de uitspraak van 4 februari 2015, ECLI:NL:RVS:2015:316 werd echter al duidelijk dat het weiden van vee wel vergunningplichtig kan zijn. Daarop is het weiden van vee destijds uitgezonderd van de vergunningplicht. Het is daarom aannemelijk dat een natuurvergunning die betrekking heeft op een uitbreiding van een melkveehouderij met een stalsysteem dat het weiden van vee impliceert, niet de toename van de activiteit weiden van vee omvat. De raad had moeten onderzoeken of het beweiden deel uitmaakt van de natuurvergunningen en of de gevolgen zijn onderzocht in de passende beoordeling. Het bestemmingsplan is in strijd met de Wet natuurbescherming vastgesteld.
Deze uitspraak laat zien dat de Afdeling geen boodschap heeft aan de afspraken die provincies hebben gemaakt. Het weiden van vee kan niet zomaar worden geacht al deel uit te maken van de natuurvergunning voor de melkveehouderij. Niet gezegd is dat er altijd een vergunning vereist zal zijn voor het weiden van vee of dat die niet kan worden verleend. Als uit de voortoets of passende beoordeling blijkt dat het weiden van veen geen (significant) negatieve effecten heeft op de natuur, hoeft er geen belemmering te zijn voor de beweiding. Het betekent wel dat er extra onderzoek moet worden verricht.
Deze bijdrage is ook gepubliceerd in de Nieuwsbrief Omgevingsrecht van SDU.