EHRM: Zwitserland schendt mensenrechtenverdrag door te weinig te doen tegen klimaatverandering
EHRM: Zwitserland schendt mensenrechtenverdrag door te weinig te doen tegen klimaatverandering
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (‘EHRM’) heeft op 9 april 2024 geoordeeld dat Zwitserland te weinig actie onderneemt tegen de klimaatverandering. Hiermee schendt Zwitserland het recht op eerbiediging van het privé-, het familie- en het gezinsleven uit het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (‘EVRM’) (artikel 8 EVRM).
Iedereen moet bijdragen
Het EHRM oordeelde dat er tegenwoordig zoveel wetenschappelijk bewijs is voor de effecten van klimaatverandering op het leven van de mensen dat lidstaten verplicht zijn om effectieve bescherming te bieden tegen de nadelige gevolgen van klimaatverandering. Doet een lidstaat dat niet voldoende, dan is dat een schending van artikel 8 EVRM. Het verweer dat nationale maatregelen slechts een druppel op een gloeiende plaat zouden zijn, werd gepasseerd: het EHRM erkende dat klimaatverandering een wereldwijd probleem is maar benadrukte dat de gekozen aanpak van de wereldwijde gemeenschap nu juist inhoudt dat ieder land zijn steentje bijdraagt. Daarin was Zwitserland tekort geschoten.
Dubbele mensenrechtenschending
De zaak was onder andere aangespannen door een Zwitserse vereniging van vrouwelijke klimaatsenioren. De ongeveer 2000 leden van de vereniging maakten zich zorgen over de consequenties van de opwarming van de aarde op hun gezondheid en leefomstandigheden. Bij de nationale gerechten in Zwitserland kregen zij nul op het rekest. Daarom stapten zij naar het EHRM. Het EHRM tikte Zwitserland tweemaal op de vingers: het had niet alleen het recht op eerbiediging van het privéleven geschonden, maar het Europees Hof oordeelde ook dat de Zwitserse gerechten artikel 6 EVRM hadden geschonden: het recht op een eerlijk proces. De Zwitserse gerechten hadden geen overtuigende redenen gegeven waarom zij de klachten van de vereniging niet inhoudelijk hadden onderzocht en ze geen rekening hadden gehouden met het overtuigende wetenschappelijke bewijs met betrekking tot klimaatverandering. Ze hadden - kortom - de klachten niet serieus genomen. Dat werd hen aangerekend.
Tegen het arrest kan geen hoger beroep worden ingesteld en de uitspraak is bindend voor Zwitserland.
Europese gevolgen van deze uitspraak
Deze zaak zal niet alleen gevolgen hebben voor Zwitserland; het is de eerste keer dat het EHRM heeft geoordeeld dat een land mensenrechten schendt door te weinig te ondernemen tegen de klimaatverandering. Deze uitspraak zet de deur open voor meer klachten bij het EHRM, waar bijna alle landen van het continent Europa lid van zijn. Dit arrest zal daarom ook zijn doorwerking hebben in de nationale rechtspraak van al die lidstaten, waaronder Nederland; het EHRM is gezaghebbend en aan diens uitspraken wordt doorgaans veel waarde gehecht.
