Een stop op het bestemmingsplan: wat zijn de gevolgen?

Nu de inwerkingtreding van de Omgevingswet dichterbij komt, kiezen veel gemeenten voor een ‘bestemmingsplanstop’. Een bestemmingsplanstop betekent dat gemeenten het loket sluiten voor aanvragen om een nieuw of gewijzigd bestemmingsplan. In deze blog sta ik stil bij de gevolgen hiervan voor de praktijk.

De overgang van bestemmingsplannen naar omgevingsplan

Op 1 januari 2024 worden bestaande bestemmingsplannen automatisch onderdeel van het tijdelijk deel van het omgevingsplan. Gemeenten hoeven hier niets voor te doen. Voor aanvragen om een nieuw of gewijzigd bestemmingsplan is het moment waarop de gemeente een ontwerpplan ter inzage legt bepalend.

• Het ontwerp van een nieuw of gewijzigd bestemmingsplan dat uiterlijk 31 december 2023 ter inzage is gelegd, wordt onder het huidige recht afgehandeld tot het besluit onherroepelijk is (artikel 4.6 lid 2 Invoeringswet Omgevingswet (‘IOw’)). Zodra het plan van kracht is, wordt het onderdeel van het tijdelijk deel van het omgevingsplan (artikel 4.6 lid 1 IOw).
• Is een ontwerpplan na 31 december 2023 ter inzage gelegd? Dan is het nieuwe recht van toepassing (artikel 4.6 lid 4 jo artikel 4.3 IOw) en moet het aan de eisen van de Omgevingswet voldoen.

Wat zijn de gevolgen voor aanvragen die na de bestemmingsplanstop zijn ingediend?

Het voorbereiden van een nieuw of gewijzigd bestemmingsplan vergt veel tijd (minimaal 4 tot 6 maanden). Dit heeft te maken met het proces van omgevingsdialogen voeren, ontwerpbestemmingsplannen opstellen, (milieu)onderzoeken uitvoeren, maar ook de beoordeling door het college en vaststelling door de gemeenteraad vergen tijd.

Aanvragen die na de stop (sinds medio 2023) zijn ingediend kunnen realistisch gezien niet meer leiden tot een terinzagelegging van een ontwerpplan voor 31 december a.s. en dus niet worden afgehandeld onder het huidige recht.

Het voorgaande betekent echter niet dat gemeenten aanvragen om een gewijzigd of nieuw bestemmingsplan ‘zomaar’ buiten behandeling mogen stellen of negatief mogen beslissen. Dit is op grond van de Algemene wet bestuursrecht en Wet ruimtelijke ordening juridisch niet houdbaar. Het voorgaande is echter een lege huls als de aanvraag wel in behandeling wordt genomen, maar vervolgens niet tijdig een ontwerpplan ter inzage wordt gelegd.

Wat zijn de gevolgen voor aanvragen die niet onder het huidige recht worden afgehandeld?

Aanvragen die niet onder het huidige recht worden afgehandeld, moeten opnieuw onder het nieuwe recht in procedure worden gebracht. Onder de Omgevingswet geldt echter een ander beoordelingskader. Dit kan tot gevolg hebben dat bijvoorbeeld (milieu)onderzoeken moeten worden aangepast of opnieuw moeten worden uitgevoerd.

Hoe kan een plan of project onder het huidige recht mogelijk worden gemaakt?

Een plan of project kan onder het huidige recht nog wel mogelijk worden gemaakt met een omgevingsvergunning voor het afwijken van het bestemmingsplan. Het tijdstip van de aanvraag is daarvoor bepalend. Als een initiatiefnemer vóór de inwerkingtreding van de Omgevingswet een aanvraag voor een omgevingsvergunning heeft ingediend, blijft het oude recht van toepassing tot het besluit onherroepelijk is (artikel 4.3 IOw).

Kortom

Aanvragen (die na de stop c.q. medio 2023) zijn ingediend worden, naar alle waarschijnlijkheid, niet meer onder het huidige recht afgehandeld. Dit betekent niet zonder meer dat alle nieuwe initiatieven onder het nieuwe regime vallen. De omgevingsvergunning om af te wijken van het bestemmingsplan maakt het nog mogelijk om een plan of project onder het huidige recht te realiseren. De aanvraag moet dan wel uiterlijk 31 december 2023 zijn ingediend.

Het is aanbevelenswaardig dat initiatiefnemers en gemeenten tijdig met elkaar in overleg treden over nieuwe plannen en projecten. Op die manier kan gezamenlijk een inschatting worden gemaakt van de wenselijkheid van het project en onderzocht worden wat voor het specifieke initiatief – op dit moment – de beste optie is.

Meer weten?

Wilt u meer weten over de gevolgen van de Omgevingswet voor uw organisatie, plan of project? Onze advocaten denken graag met u mee.

Deze bijdrage maakt deel uit van de blogreeks ‘Klaar voor de Omgevingswet’.