Besluiten over rijksmonumenten: Afdeling komt terug van eerdere rechtspraak

Het Rijksmonumentenregister kan voortaan ook gewijzigd worden op verzoek van een belanghebbende. Dat volgt uit een uitspraak van de Afdeling van 10 april 2024. De Afdeling komt hiermee terug van haar eerdere rechtspraak.

Eerdere lijn

In de uitspraak van 30 september 2015 overwoog de Afdeling dat de minister alleen ambtshalve de mogelijkheid heeft om besluiten te nemen over het Rijksmonumentenregister. Aanvragen daartoe zijn niet mogelijk en worden niet-ontvankelijk verklaard. De mededeling van de minister dat een aanvraag niet-ontvankelijk is, is bovendien geen besluit in de zin van artikel 1:3 Algemene wet bestuursrecht (hierna: ‘Awb’).

Nieuwe lijn

De Afdeling overweegt nu echter dat uit de systematiek van de Awb volgt dat als een ambtshalve beslissing om het register te wijzigen een beschikking is, het verzoek van een belanghebbende om een zodanige beschikking te nemen een aanvraag is in de zin van artikel 1:3, lid 3, Awb. Uit artikel 1:3, lid 2, Awb volgt verder dat de afwijzing van een dergelijke aanvraag ook een besluit is. Dat in artikel 3.4 Erfgoedwet is bepaald dat de staatssecretaris ambtshalve een besluit kan nemen om het register te wijzigen, maakt dit niet anders. Daarmee wordt niet uitgesloten dat daartoe door een belanghebbende ook een aanvraag kan worden gedaan. Hoewel uit de memorie van toelichting bij artikel 3.4 van de Erfgoedwet volgt dat een verzoek niet de status van een aanvraag heeft, is dat volgens de Afdeling onvoldoende om af te wijken van de systematiek van de Awb. Hierbij is volgens de Afdeling van belang dat het onwenselijk is dat tegen de ambtshalve wijziging van het register bij de bestuursrechter kan worden opgekomen, maar een belanghebbende zich tegen de weigering om het register te wijzigen tot de burgerlijke rechter zou moeten wenden.

Kortom

Belanghebbenden zullen voortaan ontvangen worden in een verzoek om het Rijksmonumentenregister te wijzigen, en de beslissing op dat verzoek is appellabel.

Deze bijdrage is ook gepubliceerd in de Nieuwbrief Omgevingsrecht van SDU.